بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -تیزهوش‌بودن کودک یکی از فاکتورهای موردعلاقه والدین است و اهمیت این فاکتور در مسیر سریع‌تر ترقی و موفقیت به شمار می‌رود؛ درحالی که بیشتر پدر و مادرها فراموش می‌کنند که در گام نخست باید بتوانند جنبه‌های مختلف هوش کودکان را شناسایی و آن را در مسیر درستی هدایت کنند. گام بعدی برای این کودکان، داشتن محیط غنی و مناسب تربیتی است؛ اگرچه این گزینه در قبال کودکان دیگر هم صدق می‌کند، چون می‌تواند به بالارفتن ضریب هوشی آنها کمک کند، به این دلیل که هوش هم جنبه ارثی دارد و هم محیطی. در ادامه راهکارهایی برای شناسایی کودکان تیزهوش و بایدها و نبایدهای رفتار با آنها آورده شده است، البته به روش‌هایی برای داشتن کودک تیزهوش هم اشاره شده است.
راهکارهایی برای داشتن کودک تیزهوش
داشتن کودکی کنجکاو و باهوش آرزوی هر پدر و مادری است، چون در میان والدین این باور وجود دارد که کودکان باهوش به راحتی می‌توانند مراحل ترقی و موفقیت را طی کنند، بنابراین برای برآورده‌شدن این آرزو کافی است گام‌هایی را که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم، با دقت در مسیر باهوش‌ترشدن کودک‌تان بردارید.
کنجکاوی: شاید بتوان از آن به‌عنوان نخستین گام در این مسیر نام برد. به سوالات کودکان‌تان اهمیت و با احترام به آنها پاسخ بدهید. شما با این کار کودک‌تان را با اهمیت پاسخ‌دادن به سوال و جست‌وجو برای پاسخ سوال آشنا می‌کنید. در واقع کنجکاوی، کودک را در راستای کشف شرایط و محیط قرار می‌دهد.
خلاقیت: تخیل‌داشتن وجه مشترک تمام کودکان است، البته با کمی تفاوت، بنابراین یکی از وظایف شما این است که این تخیلات را در مسیر درستی هدایت کنید. به‌عنوان مثال، اگر کودک‌تان در انجام کاری بی‌انگیزه است، با ایجاد خیالی از یک اسطوره موفق در ذهنش او را تشویق کنید، البته کاملا غیرمستقیم.
تصور مثبت از خود: شاید بتوان به جرأت گفت، تصور مثبت از خود یکی از فاکتورهای اصلی تمرکز، خودباوری و درنهایت موفقیت است، بنابراین فراموش نکنید که شما اولین گزینه برای ایجاد این فاکتور مهم هستید. به‌عنوان مثال کودک‌تان وقتی کاری انجام می‌دهد، او را تشویق کرده و به او بگویید «عالی بود، زود باش برو به پدرت هم نشان بده» الگوهای برتر برایش قرار دهید و او را به آنها شباهت دهید و نقاط مثبت او را با آن شخص موفق تطبیق دهید.
مشکلات و ناهنجاری‌های کودکان تیزهوش
کودکان تیزهوش در مقایسه با هم‌سن‌وسال‌های‌شان منطقی‌تر رفتار می‌کنند. در واقع تفاوت آنها با سایر کودکان در تفکر آنهاست، البته بعضی از این کودکان دچار مشکلات و نابهنجاری‌هایی می‌شوند.
تمارض؛ کودکان تیزهوش برای این‌که مانند سایر کودکان با آنها رفتار شود، تمارض می‌کنند و سعی دارند عملا دیر یاد بگیرند، دیر پاسخ بدهند، اشتباه بخوانند یا اشتباه بنویسند، اشتباه صحبت کنند. از آموزگار یا والدین سرپیچی کنند تا والدین و آموزگار مانند کودکان معمولی با آنها رفتار کنند.
عقب‌نشینی؛ کودکان تیزهوش به دلیل توانایی در سخنوری، حل مسائل و مشکلات، پذیرش مسئولیت و… در میان هم‌سن‌وسالان‌شان متمایز می‌شوند و به مرور دوستان و همکلاسی‌های‌شان از آنها دوری می‌کنند، برای همین این کودکان در بیشتر مواقع استعدادشان را مخفی می‌کنند تا بتوانند در جمع دوستان‌شان باقی بمانند، درحالی که در مقابل اولیا و معلمان در جهت شاخص‌کردن این کودکان تلاش می‌کنند.
جنجال و جروبحث به پاکردن؛یکی از اشتباهات والدین و معلمان کودکان تیزهوش این است که از این کودکان انتظار دارند کودکی نکنند! و برای همین بیشتر کودکان تیزهوش با همسالان و خواهر و برادرشان به جروبحث می‌پردازند تا از این طریق ابراز وجود کنند. در واقع آنها از این طریق کودک‌بودن‌شان را به اثبات می‌رسانند.
ناآرامی و بی‌قراری؛ این دو ویژگی از صفات دایمی کودکان تیزهوش است. هوش و استعداد بالا، عاملی جهت ناآرامی کودک- در اغلب موارد و نه همیشه- است؛ چراکه این ویژگی کودک را تشنه کشف، دانستن و تلاش می‌کند. در واقع انرژی نهفته این کودکان به جای آن‌که دایما شیطنت شود، باید در مسیر صحیح قرار گیرد تا حس کنجکاوی آنها را سیراب کند.
انتخاب و آزادی؛ این دو حس را می‌توان دو حس ذاتی کودکان تیزهوش دانست. این کودکان نمی‌توانند مانند اغلب کودکان در قالب‌های رفتاری ویژه رفته و از جمع و اجتماع اطاعت کنند. اگر انتخاب و آزادی‌عمل این افراد سلب شود، به افرادی افسرده، کلافه، عصبی و ناآرام تبدیل می‌شوند و گاه رفتار آنها به لجبازی و سرکشی تعبیر می‌شود.
توقع بیش از اندازه از خویشتن؛ کودکان تیزهوش بیش از آن‌چه باید، از خود انتظار دارند و دستیابی به یک یا دو موفقیت هرچند چشمگیر آنها را سیراب نمی‌کند. آنها به سرعت از هر موفقیتی می‌گذرند و دایما در جست‌وجوی موفقیتی دیگر هستند. آنها به سرعت دلزده می‌شوند و اگر نتوانند چیزی یا کسی را جایگزین کنند، دچار افسردگی می‌شوند. این حالت به‌وضوح در جوانان و نوجوانان باهوش حتی بیش از کودکان تیزهوش دیده می‌شود.
کودکان تیزهوش را چطور شناسایی کنیم
در ابتدای امر، شناسایی کودکان تیزهوش اولویت دارد؛ چون می‌توان با شناخت آنها رفتارهای متناسب داشت.
*این کودکان نسبت به همسالان‌شان از دایره لغات بیشتری استفاده می‌کنند و کلمات را اغلب درست ادا می‌کنند، البته به نسبت همسالان‌شان.
*کودکان باهوش جملات را کامل به کار می‌برند و زودتر از هم‌سن‌وسالان‌شان توانایی تعریف ماجرایی را دارند.
* این کودکان اشیا و ماجراهای پیرامون‌شان را با دقت زیرنظر می‌گیرند و رویدادها را به خوبی به خاطر می‌سپارند.
*توانایی برقرارکردن ارتباط منطقی میان موضوعات گوناگون را دارند.
*توانایی تمرکز فکری روی موضوعی خاص به مدت طولانی‌تر و درک سریع‌تر مفاهیم به نحوی که گاه انگار موضوعی را مرحله‌به‌مرحله یاد نمی‌گیرد بلکه از روی مراحل جهش می‌زند، این هم یکی دیگر از ویژگی‌های کودکان باهوش است.
* درک و توجه به روابط علت و معلولی در سنین کودکی و علاقه و توانمندی در مهارت خواندن قبل از ورود به مدرسه.
* داشتن انرژی فوق‌العاده هم یکی دیگر از ویژگی‌های این کودکان است، این کودکان به خواب کمتری نیاز دارند.
*پرسیدن سوال‌های متنوع و کنجکاوی نسبت به موضوعات گسترده و همین‌طور ارایه دقیق پاسخ همراه با توضیح جزییات یک مسأله که نشان‌دهنده درک عمیق این بچه‌ها از موضوعات گوناگون است.
فراموش نکنیم ….
داشتن کودک تیزهوش یکی از آرزوهای والدین است، چون تصور عامه بر این مبنا استوار است که این کودکان در آینده راحت‌تر از کودکان دیگر به موفقیت می‌رسند، اما در این میان نباید از یاد برد که داشتن هوش به تنهایی کفایت نمی‌کند و این کودکان باید در مسیر درست هدایت شوند، به همین منظور بایدها و نبایدهای رفتار با این کودکان را باید آموخت.
*نخستین کار و دیدگاه این است که فراموش نکنیم کودکان باهوش هنوز کودک‌اند، بنابراین مانند همسالان‌شان نیازمند محبت و تشویق از جانب والدین‌شان هستند. کودک تیزهوش باید اطمینان داشته باشد که تنها برای خودش دوست داشته می‌شود، در چنین شرایطی دیگر با عدم‌موفقیت برایش همه چیز تمام نمی‌شود.
*به یاد داشته باشیم از کودکان باهوش به اندازه سن‌شان انتظار داشته باشیم، نه استعدادشان. هر چند او درک و فهمی به مراتب بالاتر از همسالانش دارد، اما او فرزند و کودک ما است و مانند هر کودک دیگری از هدیه گرفتن و تشویق‌شدن برای موفقیت‌هایی که به‌دست می‌آورد، خشنود می‌شود.
*یادتان باشد به تمارض‌های این کودکان توجه نکنید. اگر به عمد کاری را انجام نمی‌دهد، درسی را فرانمی‌گیرد یا در خواندن و نوشتن و… عمدا اشتباه می‌کند، به هیچ‌وجه با او دعوا نکنید.
*با والدین دوستان فرزندتان برنامه‌های تفریحی- علمی ترتیب بدهید، چون در این موقعیت‌ها می‌توانید رفتار فرزندتان را ارزیابی کنید و به نقاط ضعف و قوتش پی ببرید.
*با والدین دوست یا دوستان نزدیک فرزندتان ارتباط حضوری یا تلفنی داشته باشید و از اوضاع مدرسه، رفتار اولیای مدرسه، رفتار کودکان با یکدیگر و … صحبت کنید.
*با اولیای مدرسه، به‌ویژه آموزگاران فرزندتان ارتباطی فراتر از جلسات اولیا و مربیان داشته باشید. بهترین کار این است که رفتار این کودکان به‌طور غیرمستقیم کنترل شود.
*مقایسه چه برای کودکان باهوش، چه دیگر کودکان رفتاری نامناسب است، بنابراین مقایسه را کنار بگذارید.
* اگر کودک‌تان دوست ندارد بین همسالانش مطرح شود، از موفقیت‌های او تعریف نکنید. فراموش نکنید که احساس متمایزبودن از دیگران، برقراری ارتباط با آنها را مشکل می‌کند و گاه برای فرار از آزار و اذیت همسالان، کودک شیوه دیگری همچون تنبلی و … را در پیش می‌گیرد.
*از والدین موفقی که فرزند یا فرزندان تیزهوش دارند، کمک بگیرند؛ ببینید رفتار آنها با فرزند تیزهوش‌شان چگونه بوده که اکنون فرزند آنها به جوانی موفق تبدیل شده است. از کتاب‌های معتبر علمی که در این زمینه مطالبی دارند، استفاده کنید.
