چگونه مدیریت رفتار و کلام کودک را به دست بگیریم/ پدر و مادری زیرکانه

نویسنده : نسرین صفری / روان‌شناس بالینی سایت بدون -حرف شنوی، فرمانبرداری و متقاعد کردن کودکان هنری است که اگر والدین مجهز به آن باشند، مواجهه با بسیاری از دغدغه‌های تربیتی برای آنان سهل و آسان خواهد بود. در این شماره به راهکارهایی اشاره می‌کنیم که به شما کمک می‌کند بسیار هنرمندانه و زیرکانه مدیریت رفتار و کلام کودک خود را در دست بگیرید.
مثبت حرف کنید
هرگاه صراحت و قاطعیت کلام با بیانی مثبت همراه شود قطعا پیامد مساعدی دارد، اما متاسفانه بسیاری از والدین برعکس آن عمل می‌کنند. آنها معمولا درخواست‌ها و انتظارات خود را با جملات و عبارات منفی که اغلب تهدیدکننده یا با القای حسی منفی توام است، بیان می‌کنند مثلا چند بار به تو بگویم اتاقت را تمیز کن، اگر یک بار دیگر برادرت را هل بدهی، تو را تنبیه می‌کنم و…
 وارد شدن به چرخه جملات منفی به سرعت شما و فرزندتان را در بازی نق زدن و جبهه‌گیری قرار می‌دهد و تا مادامی که همین شیوه را ادامه دهید، نه‌تنها متقاعد کردن فرزندتان دشوار خواهد بود بلکه انتظار فرمان‌برداری از آنها نیز امری محال است. بهتر است به جای استفاده از جملات منفی، از جملات مثبت استفاده کنید و همیشه بکوشید به فرزندتان بگویید که دوست دارید چه کاری انجام دهد نه این‌که چه کاری انجام ندهد مثلا بگویید: لطفا اتاقت را تمیز کن و وسایل را سرجایش بگذار یا این‌که بگویید برادرت به کمک تو نیاز دارد، دست او را بگیر و…
دلیل منطقی بیاورید
بسیاری از والدین به اشتباه گمان می‌کنند فرزندشان باید خود به درک درستی از خواسته‌های آنها برسد و اوامر آنها را بی چون و چرا اجرا کند، این در حالی است که اگر ما علت درخواست مان را با صراحت و به روشنی به فرزندمان توضیح دهیم و بگوییم چرا می‌خواهیم آن کار را انجام دهد، آنگاه به احتمال بیشتری فرزندمان متقاعد به حرف‌شنوی خواهد شد، مثلا اگر می‌خواهید فرزندتان صدای تلویزیون را کم کند، این‌گونه درخواست کنید: ممنون می‌شوم صدای تلویزیون را کمتر کنی چون می‌خواهم با تمرکز بیشتری این روزنامه را مطالعه کنم یا به هنگام خرید از او بخواهید: خرید امروز من زیاد است، آیا می‌شود امروز مرا همراهی کنی؟   
به کودک حق انتخاب بدهید 
برای متقاعد کردن کودک به انجام کاری یا حرف شنوی او بهتر است چند انتخاب پیش روی او قرار دهید و او را به سمتی که می‌خواهید هدایت کنید مثلا به او بگویید: لباس قرمز مناسب این مجلس است؟ البته می‌توانی لباس آبی‌ت را هم بپوشی؟ اگر انتخاب لباس خاصی مدنظرتان است عبارت تاکیدی که نشان از جلوه و زیبایی بی نظیر است را به جمله تان اضافه کنید مثلا بگویید: آن لباس صورتی رنگی را که وقتی می‌پوشی مثل ماه می‌شوی هم می‌توانی انتخاب کنی و… البته برخی از اوقات لازم است برای جلب موافقت کودک سوالاتی از او بپرسید که به او حق انتخاب را تلقین می‌کند، مثلا وقتی کودک از انجام تکالیف مدرسه‌اش امتناع می‌کند از او سوال کنید چه زمانی می‌خواهی مشق‌هایت را بنویسی؟ الان یا یک ساعت دیگر؟ یا به هنگام استحمام از او بپرسید اول ناخن هایت را می‌گیری یا سرت را می‌شویی؟ 
کلمه‌های جادویی
عبارات و کلمات مناسب مهم‌ترین ابزارهای قدرتمندی هستند که باعث افزایش میزان تمایل کودک به حرف شنوی و فرمان برداری می‌شوند. به هنگام گفت‌وگو با کودک سعی کنید خود را به جای فرزندتان بگذارید و با بیان کلماتی «مثل و مانند» خود را آگاه بر اوضاع و احوال درونی کودک نشان دهید، مثلا بگویید: من هم مانند تو می‌دانم که ترس چقدر هیجان منفی و دردناکی است یا این که تو هم مثل من متوجه شدی که شلوغی این اتاق چقدر قدرت تمرکز را کاهش می‌دهد یا با بیان عبارت «وقتی که» دریچه نگاه او را گسترش دهید و کودک را با پیش بردن در لحظات آینده، با عواقب کارها و انتخاب هایش آشنا کنید مثلا بگویید: وقتی تکالیفت را به موقع انجام دهی، خودت متوجه خواهی شد که می‌توانی با خیال راحت بازی کنی، وقتی که سلام بدهی و دیگران به تو توجه کنند، می‌بینی که چقدر جذاب و دوست داشتنی هستی و… استفاده از این دو کلمه به ظاهر ساده، نه تنها عزت نفس فرزندتان را افزایش می‌دهد بلکه به طور ناخودآگاه باعث می‌شود فرزندتان به شنیدن حرف‌های شما تمایل بیشتری داشته باشد.
«نمی‌توانم» سم است
کلمه «نمی‌توانم» با بار منفی همراه آن امکان دستیابی به موفقیت را از بین می‌برد و با نهادینه شدن عدم‌توانایی و قدرت، مانع انگیزه ابراز وجود در کودک می‌شود. برای خارج کردن کودک از این عادت مرضی، کارهایی را که فرزندتان قادر به انجام آن است برای او پررنگ کنید و در عمل به او نشان دهید که اگر الان نمی‌تواند کاری را انجام دهد، هرگز به معنای نتوانستن نیست بلکه نیازمند تمرین و ممارست است، مثلا اگر کودک شما خود را ناتوان از انجام تمرین ریاضی می‌بینید این‌گونه به او واکنش نشان دهید: «همان‌طور که در روزهای نخستین مدرسه نمی‌توانستی قلم را به درستی به دست بگیری امروز هم مانند آن‌روز، چون در جدول ضرب کسب مهارت نکرده‌ای، نمی‌توانی راه حل این مساله را پیدا کنی.» به او توضیح دهید این حالت موقت و گذراست، در ادامه سعی کنید درباره مواردی صحبت کنید که فرزندتان نسبت به انجام آنها بسیار تواناست؛ کمک کنید ذهنیت فرزندتان درباره توانایی‌هایش مثبت شود.
اعتراضات کودک را به خوبی بشنوید
در برابر اعتراض و شکایت کودک بی‌تفاوت نباشید، حتی وقتی کودک از شدت ناراحتی و خشم مدام غر می‌زند یا به طرق مختلف با بروز عصبانیت خود باعث تکدر خاطرتان می‌شود سعی کنید بر خودتان مسلط باشید و تا می‌توانید با بازخورد مناسب و با استفاده از جملات و عبارت مثبت و رهگشا به او کمک کنید.