بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -تقریبا یک سال از آخرین باری که مردم ایران طعم تورم تک‌رقمی را چشیدند، می گذرد؛ آن زمان (اوایل خرداد ۹۷) می شد با ۵۵ هزار تومان حدود یک کیلوگرم گوشت گوسفندی خرید اما حالا باید برای خرید همین مقدار گوشت، ۱۱۰ هزار تومان هزینه کرد. خرید یک مرغ متوسط دو کیلویی هم حدود ۱۴ هزار تومان آب می خورد اما حالا باید ۲۲ هزار تومان هزینه کرد. همین اعداد نشان می دهد در دوازده ماه گذشته نه‌تنها نمودار قیمت ها به تورم ۹ درصدی اردیبهشت ۹۷ نزدیک نشده بلکه روز به روز اوج گرفته تا جایی که به گفته مرکز آمار ایران، تورم دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ۹۸ حدود ۳۴,۲ درصد شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۲.۱ درصد رشد داشته است؛ این یعنی خانوارهای ایرانی به طور متوسط ۵۲.۱ درصد بیشتر از اردیبهشت پارسال برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات هزینه کرده اند. بحران ارزی، نقدینگی سرگردان، افزایش تورم تولیدکننده در بخش های مختلف صنعت و کشاورزی، تحریم ها و کاهش درآمدهای ارزی ایران از جمله مهم‌ترین دلایل افزایش روزانه تورم بوده است؛ بیشترین تورم متعلق به گروه «خوراکی ها، آشامیدنی ها و دخانیات» با ۸۲.۶ درصد رشد نسبت به اردیبهشت پارسال بوده است.
البته این گروه نسبت به فروردین با کاهش ۰,۷ درصدی تورم روبه رو شده که مهم‌ترین علت آن کاهش محدود قیمت کالاهای این بخش بوده است. هم‌چنین بررسی ها نشان می دهد متوسط قیمت مسکن (اجاره، خدمات نگهداری و تعمیر واحد مسکونی) که سهم ۳۱.۱ درصدی در محاسبه تورم دارد، با کاهش نرخ رشد در اردیبهشت روبه رو شده بود. اما در نقطه مقابل گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با رشد ۲.۷ درصدی تورم روبه رو شده و به ۳۹.۹ درصد رسیده است. متوسط قیمت نان و غلات با رشد ۸.۳ درصدی و گروه شکر با رشد ۱۳.۸ درصدی نسبت به ماه قبل، بالاترین افزایش را داشته اند. این دو قلم کالا نسبت به اردیبهشت ۹۷ با رشد ۳۶.۷ و ۸۵.۸ درصدی روبه رو بوده اند.
در این شرایط بیشترین گروه هایی که آسیب می بینند، دهک های اول تا ششم جامعه اند که حداقل درآمد ماهانه‌شان حدود ۱,۵ تا ۲ میلیون تومان است. شغل بیشتر این افراد (دهک های اول تا چهارم) کارگری است که در سال جاری حداقل دستمزد ۱.۵ میلیون تومانی برایشان در نظر گرفته شده است. تعداد دقیق کارگران ایران مشخص نیست اما برخی از عدد ۱۵ میلیون نفر حرف می زنند که با توجه به بعد ۳.۲ خانوار در ایران، بیش از ۴۰ میلیون نفر از جمعیت ۸۲ میلیون نفری کشور را در بر می‌گیرد.
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت شاغلان کشور تا پایان پاییز ۹۷ حدود ۲۴ میلیون نفر اعلام شده که در بین آنها قشر کارگری سهم عمده ای دارد. بیشتر این افراد در دهک های اول تا چهارم جای گرفته اند که درآمد ماهانه‌شان کمتر از دو میلیون و ۷۰۰ هزار تومان خط فقر یک خانوار چهار نفره (تهران) است. یافته های سال ۹۵ مرکز آمار ایران می گوید: «شغل ۲۳ درصد دهک اول، ۳۶ درصد دهک دوم و ۳۱ درصد دهک سوم کارگری ساده، خدماتی یا فروشندگی است. در همین دهک اول ۶۱ درصد بیکار وجود دارد و ۴۰ درصد دهک دوم و ۳۷ درصد دهک سوم نیز شغلی ندارند.» رحمان در یکی از کارخانه های خرمای بندرعباس کار می کند؛ روزی ۱۲ ساعت سرپا می ایستد. روزانه ۸ تن بار خرما به کارخانه می آید و او باید دانه های در هم تنیده را جدا کند و روی ریل بگذارد. دست‌هایش به رنگ طلایی شیره خرما درآمده است. می گوید: «حقوق پایه من ماهی یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است که با اضافه کاری یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان می شود. هزینه‌هایم بیشتر از این حقوق می شود؛ پول اجاره‌خانه، خورد و خوراک، پوشک بچه و …».
پیش‌بینی های جهانی از تورم ماه های آینده ایران خوشبینانه نیست؛ صندوق بین‌المللی پول پیش از این اعلام کرده است اگر ایران بتواند روزانه ۹۵۰ هزار بشکه نفت بفروشد، نرخ تورم سال ۹۸ بیش از ۳۷ درصد خواهد شد و رشد اقتصادی اش به منفی ۶ درصد خواهد رسید. برآورد سازمان بین المللی پول نشان می دهد اقتصاد ایران که بزرگ ترین اقتصاد منطقه بعد از عربستان است، در سال ۲۰۱۸ میلادی حدود ۳,۹ درصد کوچک‌تر شده است. با این اتفاق ایران، بیشترین تورم اقتصاد خود در چهار دهه گذشته را تجربه خواهد کرد و در این زمینه با سودان برابر خواهد شد. دولت در بودجه سال جاری پیش‌بینی فروش روزانه ۱.۵ میلیون بشکه ای نفت را کرده است با این حال برخی خبرگزاری ها از جمله رویترز مدعی شده اند اخیراً کشورهای هند و ترکیه از خرید نفت ایران خودداری کرده اند که این مساله روی درآمدهای ارزی ایران تاثیر منفی خواهد گذاشت. بر اساس آمارهای گمرک نیز صادرات غیرنفتی ایران با احتساب میعانات گازی در فروردین ۹۸ رقمی بالغ بر ۲.۵۴ میلیارد دلار بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱۸.۳ درصد کاهش داشت.
بهاءالدین حسینی هاشمی، اقتصاددان با بیان اینکه وقتی ارزش پولی ملی در مقابل ارزهای دیگر کاهش پیدا می کند، تورم رشد می کند، می گوید: «افزایش ارزش پول ملی هم در گروی رشد اقتصادی است؛ این در حالی است که آخرین گزارش مرکز آمار نشان می دهد رشد اقتصادی ایران در ۹ ماهه سال ۹۷ حدود منفی ۳,۷ درصد بوده و پیش‌بینی بانک جهانی هم رشد منفی ۳.۸ درصدی برای اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۹ پیش‌بینی کرده است.
از سوی دیگر اگر نقدینگی رشد داشته باشد اما تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا نکند باز هم تورم بیشتر می شود و ارزش پول ملی سقوط می کند. موضوع سود بانکی هم در میان است که با نرخ تورم رابطه مستقیم دارد؛ به این معنا که هرچه تورم بیشتر باشد، نرخ سود بانکی هم باید بالاتر برود تا کاهش ارزش پول ملی را جبران کند و از خروج سرمایه از بانک ها و سرازیر شدن در بازارهای غیرمولد جلوگیری شود.» هاشمی ادامه می دهد: «در کنار این فاکتورها، اخلال در نقل و انتقال ارزی و دسترسی به درآمدها نیز مشکل دیگری است که باعث بالارفتن نرخ دلار و کاهش ارزش پول ملی می شود و تورم را به دنبال می آورد. عامل دیگر افزایش نرخ تورم، مساله غیراقتصادی جو روانی است که باید کنترل شود. یعنی به‌دلیل تبلیغات منفی، تقاضای کاذب در مردم ایجاد می شود و آنها پول داخلی را با پول خارجی عوض می کنند. کاهش فروش نفت و ادعای آمریکا مبنی بر صفر کردن صادرات ایران نیز مساله مهمی است که مستقیماً بر درآمدهای نفتی ایران تاثیر منفی می گذارد و باعث افزایش قیمت ارزهای خارجی و کاهش ارزش پول ملی می شود.» این اقتصاددان معتقد است در این شرایط باید استراتژی کلان اقتصادی ایران بر پایه تولید ملی در مقابل واردات استوار شود. باید کیفیت تولیدات رشد کند، معافیت های مالیاتی در اختیار تولیدکننده ها قرار گیرد و خصوصی سازی به معنای واقعی انجام شود.
