بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون -دستورالعمل درجه‌بندی گروه سنی فیلم‌های سینمایی سال گذشته و ۲۱ شهریور، همزمان با روز ملی سینما توسط سازمان سینمایی ابلاغ شد. طی این قانون لازم الاجرا قرار شد فیلم‌هایی که پروانه نمایش دریافت می‌کنند، نسبت به درج درجه‌بندی سنی آثار سینمایی اقدام کنند. مضاف براینکه سالن‌های سینمایی در سراسر کشور هم موظف شدند اطلاع رسانی کامل و جامعی در این خصوص داشته باشند و این مسؤولیت را جدی بگیرند، اما در اکران نوروزی امسال، خنثی و منفعلانه و سرسری با این موضوع برخورد شد و کمتر کسی به درجه‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی اهمیت داد. نتیجه این شد که «رحمان ۱۴۰۰»، «متری شیش و نیم» و «چهار انگشت»؛ سه فیلمی که «ظاهرا» و به شکل رفع تکلیفی دارای درجه‌بندی محدودیت سنی بودند، هم بیشترین سئانس‌های نمایش فیلم در سالن‌های سینماهای کشور را داشتند و هم به بیشترین فروش در گیشه سینما دست پیدا کردند. این بیش از هر چیز نشان می‌دهد که کلاه سازمان سینمایی و وزارت ارشاد پشم ندارد، چون کمتر کسی به دستورالعمل درجه‌بندی گروه سنی فیلم‌های سینمایی اعتنا کرده است. موارد این سه فیلم مورددار
رحمان ۱۴۰۰، چهارانگشت و متری شیش و نیم ممکن است هرکدام بسته به ژانر و فضایی که قصه شان را روایت می‌کنند، مورد خوشایند و رضایت تماشاگران بزرگسال قرار بگیرند، اما واقعا به هیچ عنوان تماشای آنها برای افراد زیر ۱۲ سال و ۱۵ سال توصیه نمی‌شود. درواقع شاید تنها اقدام ارزشمند شورای پروانه نمایش، همین لحاظ کردن درجه‌بندی سنی این فیلم‌ها باشد، اما چون این دستورالعمل و قانون موجود، ضمانت اجرا و بازوهای مناسبی برای پیگیری ندارد، این درجه‌بندی در حد اقدامی نمایشی و رفع تکلیفی باقی می‌ماند.
رحمان ۱۴۰۰ فیلمی پر از صحنه‌ها و دیالوگ‌هایی است که تماشای آن برای کودکان بدآموزی دارد. برخی دیالوگ‌هایی که از دهان بعضی از شخصیت‌های این اثر به‌ویژه نقش‌های سعید آقاخانی و بهرام افشاری خارج می‌شود و بعضی از حرکات بی‌ادبانه آنها به سرعت توسط تماشاگران کودک تکرار می‌شود و پدران و مادران و بزرگ‌ترها غالبا توضیح درستی درباره این دیالوگ‌ها و حرکات به آنها نمی‌دهند.
تقریبا سازندگان و صاحبان این فیلم، هیچ اقدام و اطلاع رسانی موثری در این خصوص انجام ندادند. منوچهر هادی به‌عنوان کارگردان این فیلم، در هیچ کدام از متنها، عکس‌ها و ویدئوهایی که برای معرفی و تبلیغ رحمان ۱۴۰۰ در فضای مجازی و صفحه شخصی خود منتشر کرده، کوچک‌ترین اشاره‌ای به این‌که این فیلم، برای افراد زیر ۱۲ سال مناسب نیست نکرده است. در حالی که انتظار می‌رود به‌عنوان کارگردان این فیلم، دست‌کم اشاره‌ای در این خصوص داشته باشد.
در هیچ کدام از پوسترهای فیلم، کوچک‌ترین اشاره‌ای به این موضوع نشده است، در حالی که براساس ماده یک فصل سوم دستورالعمل درجه‌بندی گروه سنی فیلم‌های سینمایی، هرگونه تبلیغات درخصوص فیلم‌ها به صورت صوتی یا تصویری که به جهت آگاهی و معرفی اثر می‌باشد مانند (عکس، پوستر، سردر ، آنونس و تبلیغات تلویزیونی) و همچنین فضای مجازی ملزم به رعایت گروه سنی فیلم‌های سینمایی هستند. همچنین ماده ۲ همین فصل می‌گوید گروه سنی باید به گونه‌ای اطلاع رسانی شود که برای مخاطب واضح و در معرض دید باشد. در ماده چهارم همین فصل هم آمده: یک‌شانزدهم مساحت مواد تبلیغی مانند عکس، پوستر، پلاکارد، سردر، بیلبورد، استند، مکان‌های تبلیغاتی و تلویزیون شهری، فضای مجازی و سایر موارد تبلیغاتی می‌باید به درج گروه سنی اختصاص یابد.
اما تقریبا درباره هیچ کدام از فیلم‌های اکران نوروزی که درجه‌بندی سنی دارند، این موارد لحاظ و رعایت نشده است. در پوستر رحمان ۱۴۰۰ نشانی از درجه‌بندی سنی به چشم نمی‌خورد، حتی در تیزر این فیلم که یکی از مهم‌ترین اقلام تبلیغاتی اثر است هم اشاره‌ای به این محدودیت سنی نشده است. جالب اینجاست همان چشمه‌های بی‌تربیتی و بی‌ادبانه شخصیت‌های آقاخانی و افشاری در تیزر فیلم هم وجود دارد و فکری برای نهی خانواده‌ها از همراه بردن تماشاگران زیر ۱۲ سال نشده است.
به‌جز رحمان ۱۴۰۰ که گل سرسبد اکران نوروزی در صحنه‌های اروتیک و شوخی‌های جنسی بالای ۱۲ سال است، چهار انگشت ساخته حامد محمدی هم در صحنه‌ها و دیالوگ‌های بالای ۱۲ سال، رقیب قدرتمند رحمان ۱۴۰۰ است اما درباره این فیلم هم اطلاع رسانی کامل، درست و شفافی صورت نگرفته. تنها اشاره به این موضوع در پایان تیزر فیلم اتفاق افتاده و بی‌سروصدا و با فونت خیلی ریز نوشته می‌شود: «تماشای این فیلم برای افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.» در حالی که برای تبلیغات فیلمی که در سینماهای حوزه هنری به جای دیالوگ‌های بودار آن، از بوق استفاده شده، باید از اشارات و هشدارهای واضح‌تری برای درجه‌بندی سنی استفاده می‌شد.
سازندگان و پخش کنندگان متری شیش و نیم ساخته سعید روستایی هم که با درجه‌بندی سنی ۱۵+ اکران شده، اعتنایی به این دستورالعمل نکرده و در هیچ‌کدام از اقلام تبلیغاتی خود به شکل واضح به این مورد اشاره نکرده‌اند. درجه‌بندی سنی بالای ۱۵ سال طبق ماده ۳ فصل دوم دستورالعمل درجه‌بندی سنی هشدار می‌دهد که این فیلم دارای صحنه‌های خشونت‌آمیز و ترسناک، استعمال مواد مخدر و سیگار، روابط خلاف عرف جامعه و زبان تند و نامناسب است.
حالا آن گروه تماشاگران زیر ۱۵ سال که بدون هیچ ممانعتی، همراه خانواده‌های خود به تماشای این فیلم نشسته‌اند، چه تاثیری از متری شیش و نیم می‌گیرند و چه فرد یا نهادی، مسؤولیت اثرات احیانا منفی تماشای این فیلم از سوی این گروه سنی را می‌پذیرند؟
هرکه خلافش بیش، سئانسش بیشتر!
نکته عجیب دیگر این‌که این سه فیلمی که با درجه‌بندی سنی اکران شده‌اند، درعین حال بیشترین سئانس‌های اکران را هم در نوروز در اختیار داشته‌اند؛ در حالی که قاعدتا و مطابق الگوها و استانداردهای جهانی، فیلم‌هایی که درجه‌بندی سنی دارند، اتفاقا باید با محدودیت سئانس‌ها نسبت به فیلم‌های دیگر مواجه شوند، اما در مناسبات سینمای ایران، شیوه کاملا بالعکسی اتخاذ می‌شود و به این دسته از فیلم‌ها بیشترین سئانس‌های نمایش را اختصاص می‌دهند! یک‌بار محمدرضا فرجی، مدیرکل سینمای حرفه‌ای در اظهارنظری در پاسخ به این سوال که آیا درجه‌بندی سنی یک فیلم نمی‌تواند برعکس انتظار به فروش بهتر یک اثر منجر شود، گفته بود: شاید در سال‌های گذشته تاثیری در فروش بیشتر اثر داشت. اما در دو سه سال اخیر نه تنها درجه‌بندی سنی تاثیر مثبتی بر فروش نداشته چه بسا برعکس به کم شدن فروش هم در اثر اعمال محدودیت سنی تماشا منجر شده است. چنانچه در سایر کشورها نیز این اتفاق مرسوم و معمول است و اکران فیلم‌ها را با توجه به محتوای آن برای گروه‌های سنی مختلف محدود یا آزاد می‌کنند.
نیاز به یک دستورالعمل مشخص داریم
سخنگوی شورای صنفی نمایش در گفت‌وگو با جام‌جم در پاسخ به این سوال که چرا درجه‌بندی سنی در پوستر و اقلام تبلیغاتی فیلم‌ها لحاظ نمی‌شود، گفت: درست است که باید موضوع درجه‌بندی سنی در همه اقلام تبلیغاتی فیلم‌ها لحاظ شود، اما این مساله ارتباطی با شورای صنفی نمایش پیدا نمی‌کند و دوستان حوزه پخش باید بعد از اعمال درجه‌بندی توسط شورای پروانه نمایش، نسبت به رعایت این دستورالعمل اقدام کنند و این درجه‌بندی سنی را در مواد تبلیغی آثار بگنجانند. غلامرضا فرجی درباره این‌که چرا بالعکس سینمای جهان، در ایران به جای این‌که سئانس فیلم‌های درجه‌بندی شده محدود شود، بیشتر است، هم توضیح داد: باید تعاریف این موضوع در قوانین و آیین‌نامه‌هایی که وضع می‌کنند، مشخص شود و شکل اجرایی آن را هم درنظر بگیرند.
سخنگوی شورای صنفی نمایش درخصوص جنبه‌های بدآموزی این فیلم‌ها بر مخاطب کودک هم گفت: می‌توان موارد اینچنینی را در قالب یک دستورالعمل مشخص تعریف کرد و یک بار برای همیشه، شفاف در این خصوص تعیین تکلیف کرد تا پخش کننده و سینمادار بدانند باید چه تصمیماتی در این خصوص بگیرند.
سینمادار چه کار کند؟
مدیر پردیس سینمایی آزادی درباره این موضوع به جام‌جم گفت: من خودم عضو شورای صنفی نمایش هستم، ما چنین چیزی در آیین نامه شورا نداریم که موضوع درجه‌بندی سنی فیلم‌ها در مواد تبلیغاتی لحاظ شود. اما شاید در آیین نامه ارشاد چنین چیزی باشد. ولی به هرحال به مردم در این زمینه اطلاع‌رسانی می‌شود که این فیلم، مناسب بچه‌های شما نیست، اما مردم اصرار می‌کنند با بچه‌ها به دیدن این فیلم‌ها بنشینند.
رضا سعیدی‌پور ضمن اذعان این نکته که برخی از این فیلم‌ها برای کودکان بدآموزی دارد، افزود: من این موضوع را قبول دارم، اما ارشاد باید چه کار کند؟ یا من سینمادار باید چه کار کنم؟ غیر از این‌که من باید اطلاع‌رسانی کنم و به خانواده بگویم خانم یا آقای محترم، این فیلم مناسب بچه‌های زیر ۱۲ سال نیست. من تا اینجا وظیفه دارم و اطلاع‌رسانی می‌شود. من می‌گویم عکس این فیلم‌ها را درنظر بگیرید؛ ما فیلم خیلی خوبی به نام تختی داریم که درباره اسطوره کشور ماست. این فیلم مناسب یک خانواده شش نفره که یک بچه مثلا کوچک دارد، است؟ نه، مناسب آن بچه نیست و ممکن است حوصله او را سر ببرد، برای همین قاعدتا به سلیقه اکثریت جمع خود توجه می‌کنند و به دیدن آن اثر می‌روند.
مدیر سینما آزادی گفت: ضمن این‌که تماشاگران ما در طول روزهای هفته با هم فرق می‌کند. تماشاگر چهارشنبه من با تماشاگران پنجشنبه و جمعه کاملا متفاوت است. آخر هفته ما با خانواده سروکار داریم و چهارشنبه با زوج‌های جوان و سه شنبه با قشر دانشجو. در هر صورت برای رعایت درجه‌بندی سنی فیلم‌ها بیش از هر چیز به فرهنگ‌سازی برای خانواده‌ها نیاز داریم.
