بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
سایت بدون – مشکلات ستون فقرات معمولا با عادت‌های اشتباه افراد در زندگی ارتباط مستقیم دارد بنابراین وقتی بیماری با درد در ناحیه ستون فقرات مراجعه می‌کند، کلیدی‌ترین و مهم‌ترین سوال که می‌تواند خیلی زود پزشک را برای یافتن علت درد راهنمایی کند، سوال درباره شغل بیمار است. این سوال نشان می‌دهد فرد تقریبا چه مدت زمانی از روز و در چه موقعیت فیزیکی‌ای به سر می‌برد چون اغلب افراد متناسب با کار و حرفه‌شان، بیشتر ساعات روز را مجبورند در یک موقعیت خاص قرار بگیرند گرچه بسیاری از فعالیت‌ها مثل تماشای تلویزیون در بسیاری از افراد مشترک است. عادات اشتباهی که باعث می‌شود فرد دچار مشکل در کمر، گردن، شانه‌ها، دست‌ها، پاها و… شود، ممکن است همگی ریشه در ستون فقرات داشته باشند. ستون فقرات بخش مهمی از سیستم اسکلتی انسان است. در بیشتر مواقع خودمان هستیم که با عادات اشتباه در زندگی روزمره، باعث آسیب به خودمان می‌شویم. اگر شما هم در ستون فقراتتان احساس درد می‌کنید، با خواندن این مطلب سعی کنید، علت را بیابید و بدون صرف هیچ هزینه مالی و زمانی از درد رهایی پیدا کنید. ستون فقرات هر فردی انحنا یا قوس‌هایی در ناحیه گردن، ستون فقرات پشتی و کمری دارد. همه افراد باید به این قوس‌ها توجه کنند و از کارهایی که باعث تغییر در انحناهای ستون فقرات می‌شود، اجتناب کنند. در «سبک زندگی» این هفته با رایج‌ترین عوامل آسیب‌زای ستون فقرات آشنا می‌شوید.
۱٫ وقتی پشت رایانه می‌نشینید…
اگر فردی هستید که با رایانه سروکار دارید، به احتمال بسیار زیاد، درد
ستون‌فقراتتان با این وسیله مرتبط است چون بسیاری از افراد نحوه نشستن درست
پشت رایانه را نمی‌دانند. باید از صندلی ارگونومیک استفاده کنید. صندلی
باید قوس کمر را پر کند. اگر صندلی از قوس کمر حمایت نکند، می‌توانید از
بالش‌های مخصوص صندلی استفاده کنید. صندلی حتما باید دسته‌دار باشد تا
دست‌ها روی آن قرار گیرد. آزاد و رها ماندن دست‌ها به کمربند شانه‌ای و
مهره‌های گردن فشار زیادی وارد می‌کند. دقت کنید صندلی حتما باید متناسب با
قد هر فردی انتخاب شود. آویزان شدن پاها به زانو و کمر فشار وارد می‌کند و
باعث کشش عضلات می‌شود. اگر صندلی بلند است حتما زیرپایی متناسبی تهیه
کنید و زیر پاها قرار دهید. ارتفاع رایانه هم باید با قد فرد تنظیم شود.
ارتفاع نمایشگر باید به موازات چشم‌ها باشد یا حدود ۳۰ درجه زاویه داشته
باشد. حتی اگر همه این موارد را رعایت کنید باز هم نشستن بیش از یک ساعت
مضر است. هر یک ساعت یکبار از جای خود بلند شوید و حدود ۱۰ دقیقه حرکات
کششی انجام دهید. این موارد هنگام مطالعه یا هر کار دیگری که روی میز و
صندلی انجام می‌شود باید رعایت شود.
۲٫ وقتی در خانه کار می‌کنید…
خانه‌تکانی، ظرف شستن و… جزو کارهای معمول در هر خانه‌ای است که اغلب
برعهده خانم‌های خانه‌دار است. همین کارهای به‌ظاهر ساده، اگر به درستی
انجام نشوند، می‌توانند به ستون فقرات آسیب بزنند. یکی از این کارها
استفاده از جاروست. استفاده از جاروهای دستی اصلا توصیه نمی‌شوند زیرا به
علت کوتاه بودن دسته فرد مجبور است مدتی طولانی در حالت خمیده قرار گیرد
ولی ارتفاع دسته‌های جاروبرقی که امروزه در اغلب خانه‌ها وجود دارد
قابل‌تنظیم است. کابینت‌های دیواری در ارتفاع بالایی قرار دارند و ممکن است
فرد برای برداشتن وسیله‌ای از داخل کابینت کشش زیادی به بدن وارد کند. این
کشش ممکن است به عضلات ستون فقرات و تاندون‌ها صدمه بزند. بهتر است یک
زیرپایی ساده زیر پاها قرار دهید تا مجبور به کش دادن بیش از حد بدن نشوید.
هنگام ظرف شستن هم فرد باید زیرپایی را زیر یکی از پاها قرار دهد و زانو
را خم کند. این وضعیت، فشار روی کمر را کاهش می‌دهد.
۳٫ وقتی اجسام سنگین را بلند می‌کنید…
بعضی از افراد به‌دلیل شغلشان یا کارهای موجود در خانه مجبورند شیء
سنگینی را بلند کنند. بدترین کار خم شدن و برداشتن جسم از زمین است. طریقه
درست بلند کردن وسیله این است که بدون خم شدن کمر زانوها را خم و وسیله را
به اندام نزدیک کنید و آن را بردارید. در بلند کردن اجسام باید از زانوها
بیشتر کمک گرفت و بهتر است تکیه‌گاهی هم داشته باشید. البته مشروط بر اینکه
زانوها مشکلی نداشته باشند.
۴٫ وقتی کیف یا کوله سنگین حمل می‌کنید…
اغلب دانش‌آموزانی که به مدرسه می‌روند، کیف‌های سنگینی دارند و هر روز
کلی وسیله با خود حمل می‌کنند. بهترین نوع کیف، کوله‌پشتی است ولی همین
کوله‌پشتی هم باید خصوصیاتی داشته باشد و درست هم از آن استفاده شود.
کوله‌پشتی حتما باید با ۲ بند پهن که در ۲ طرف کتف قرار می‌گیرند، حمل شود.
همچنین باید وسط کتف‌ها قرار بگیرد. گاهی دیده می‌شود کوله‌پشتی بسیار شل و
افتاده است. در این حالت فشار زیادی به شانه‌ها و گردن وارد می‌شود. وزن
کوله باید ۱۰ درصد وزن فرد باشد یعنی یک کودک ۲۰ کیلوگرمی مجاز است، کوله ۲
کیلوگرمی را حمل کند. حتی نحوه چیدن وسایل در کوله باید طوری باشد که
وسایل در یک جا تجمع پیدا کند. وزن وسایل باید در همه قسمت‌های کوله توزیع
شود. برخی کوله‌ها هم مجهز به چرخ هستند و کودک می‌تواند آنها را بکشد.
نحوه کشیدن آن را باید به کودکان آموزش داد چون همین کوله‌ها هم می‌توانند
باعث کشیدگی تاندون‌های دست و عضلات گردن و احساس درد در ستون مهره‌های
گردن شوند.
۵٫ وقتی کفش می‌پوشید…
کفش‌هایی وجود دارند که کف آنها بسیار نازک است. وظیفه کفش این است که
نیروهای وارد از کف زمین به پا را کمتر کند در حالی که کفش‌هایی با کف نازک
این عملکرد را ندارند و نیروی وارده از زمین به زانوها، تاندون‌ها و ستون
فقرات انتقال می‌یابد و باعث احساس درد در بیمار می‌شود. کفش‌های
پاشنه‌بلند نیز باعث می‌شوند قوس کمر بیشتر شود. همان‌طور که اشاره شد باید
از کارهایی که باعث تغییر در قوس ستون فقرات می‌شوند، خودداری کرد. کفش
خوب، کفش چرمی با پاشنه ۳-۲ سانتی‌متری و پنچه گرد است. در مورد اندازه
کفش، باید کفشی را انتخاب کنید که به اندازه یک انگشت از پشت جا داشته
باشد. داخل آن نیز باید اسفنجی، نرم و حالت ضربه‌گیر داشته باشد. دقت کنید
افرادی که آرتروز زانو دارند به‌دلیل اینکه نمی‌توانند درست قدم بردارند
بیشتر دچار کمردرد می‌شوند. بیمارانی که آرتروز زانو دارند به‌تدریج پاهای
پرانتزی‌شکلی پیدا می‌کنند. این افراد باید از کفش‌های طبی که زاویه خاصی
دارند استفاده کنند تا نیروی وارد به زانو را در قسمت داخلی کاهش دهد.
۶٫ وقتی می‌خوابید…
بخشی از عمر ما در خواب می‌گذرد. پس بهداشت خواب نیز ضروری است چون بد
خوابیدن هم می‌تواند روی ستون فقرات تاثیر منفی بگذارد. سرویس خواب یعنی
تشک و بالش باید با دقت انتخاب شود. استفاده از تشک‌های فنری قدیمی و
مستهلک کاملا منتفی است. خوابیدن روی زمین یا روی تشک‌های خیلی سخت نیز
اصلا توصیه نمی‌شود. تشک باید قوامی داشته باشد که بتواند قوس‌های کمری را
هنگام دراز کشیدن روی آن پر کند. بالش‌های خیلی نرم از جنس پشم شیشه مناسب
نیستند. بالش‌های طبی‌ای وجود دارند که قسمت‌هایی از آن پهن‌تر است. قسمت
پهن باید زیر گردن و بخش نازک‌تر زیر سر قرار بگیرد.
۷٫ وقتی پای تلویزیون می‌نشینید…
ساعات استفاده از تلویزیون در خانواده‌ها طولانی شده است. به‌هیچ‌وجه
در حالت درازکش روی شکم به تلویزیون نگاه نکنید. این حالت در کودکان زیاد
دیده می‌شود. خوابیدن روی شکم در خواب نیز توصیه نمی‌شود چون قوس غیرعادی
زیادی روی ستون فقرات ایجاد می‌کند. روی مبل‌های شل هم ننشینید چون باعث
می‌شود به یک سمت کج شوید و فشار روی بخشی از ستون فقرات و عضلات اطراف
زیاد شود. ارتفاع تلویزیون نباید زیاد بالا یا پایین باشد.
۸٫ وقتی رانندگی می‌کنید…
ساعات رانندگی بسیار مهم است. هر چه نشستن روی صندلی اتومبیل بیشتر
باشد، احتمال فشار روی ستون فقرات بیشتر است و راننده باید درست مانند آنچه
هنگام کار با رایانه توضیح داده شد هرازگاهی از ماشین پیاده شود و
نرمش‌های کششی انجام دهد اما صندلی ماشین باید استانداردهایی داشته باشد.
این صندلی باید طوری طراحی شده باشد که گودی کمر و گردن را بپوشاند. در غیر
این صورت می‌توان از بالش‌های مخصوص ماشین استفاده کرد. گاهی دیده می‌شود
سرنشینان به‌خصوص رانندگان ماشین که مدت طولانی روی صندلی می‌نشینند کیف
پول ضخیمی در جیب پشتی شلوار خود حمل می‌کنند. کیف پول حجیم باعث
غیرقرینه‌شدن کمر می‌شود. این حالت نیز در درازمدت باعث درد کمر می‌شود.
صندلی راننده نباید زیاد از فرمان فاصله داشته باشد. صندلی باید طوری تنظیم
شود که زانوها کمی خم شوند و دست‌ها به راحتی به فرمان برسند.
۹٫ وقتی دچار اضافه‌وزن می‌شوید…
چاقی همیشه مشکل‌ساز است. اگر به ستون فقرات افرادی که شکم‌های برآمده و
برجسته دارند نگاه کنید، انحنای کمر زیادی را مشاهده می‌کنیم. به دنبال
جبران این انحنا قوز پشتی هم افزایش پیدا می‌کند و ستون فقرات در وضعیت
بسیار بدی قرار می‌گیرد و فرد دچار درد در مهره‌های پشت یا کمری می‌شود.
برای کاهش درد کمر در این افراد، حتما باید وزنشان را کاهش دهند. گاهی
افراد لاغر هم از درد کمر شکایت می‌کنند ولی لاغری باعث آسیب به ستون فقرات
نمی‌شود مگر اینکه نحوه نشستن فرد نامناسب یا عضلات کمری‌اش ضعیف باشد. در
صورت ضعیف بودن عضلات کمر با انجام تمرین‌های خاص می‌توان عضلات را تقویت
کرد.
دکتر لیلا صدیقی‌پور
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی
