بدون دانستن حق شماست ، بیشتر بدانید
طبیعتا در صورتی که فیلمنامهی «مست عشق» برای دریافت پروانهی ساخت در اختیار سازمان سینمایی قرار بگیرد، آنها مواضع علمای دین را در نظر خواهند گرفت و از منظر آنها مسائل فیلم را بررسی خواهند کرد. شاید لازم است که مدیران سینمایی در گام اول رایزنی با علما را آغاز کنند، یک گفتوگو و تبادل نظر تا ماجراهای «رستاخیز» دوباره شکل نگیرد.
شهرزاد معتمدی: هنوز پروژه سینمایی «مست عشق» وارد مرحله تولید نشده است اما حاشیههای زیادی برای آن رقم خورده. بعد از حاشیههایی که برای بازی بازیگر ترک در نقش مولانا به وجود آمد و سرانجام با انتخاب پارسا پیروزفر این جنجالها به پایان رسید، هیاهوی دیگری به پا شد. عدهای از شاگردان دو مرجع تقلید، آیتالله مکارم شیرازی و آیتالله نوری همدانی از هر دو شخص استفتا کردند که قرار است فیلمی درباره مولانا و شمس تبریزی ساخته شود. این خبررسانی به این دو عالم درحالی صورت گرفت که هیچ اطلاعاتی درباره مضمون کلی این فیلم منتشر نشده و معلوم نیست داستان این فیلم به کدام بخش از زندگی مولانا میپردازد و آیا اصلا در این فیلم اشارهای به صوفی‌گری میشود یا نه. این دو مرجع هم طبیعتا تحت تاثیر اطلاعاتی که در اختیار آنها گذاشته شد، ساخت این اثر را به دلیل اشاعه صوفی‌گری جایز ندانستند.
پس از این اظهارنظرات بود که سازندگان این فیلم بخشی از بیانات رهبر انقلاب را درباره مولانا منتشر کردند و با این کار نشان دادند که بر ساخت آن اصرار دارند. دامنه این جنجالها به اندازهای بود که سیدعباس صالحی وزیر ارشاد هم ناچار به توضیح درباره این فیلم شد. او نظر مراجع درباره این موضوع را قابل احترام دانست اما به این دلیل که«مست عشق» در ایران ساخته نمیشود و مسیر پروانه ساخت و نمایش را طی نمیکند، وزارت ارشاد را فاقد مسئولیت درباره این فیلم دانست چراکه امکان بررسی فیلمنامه و جزئیات آن در سازمان سینمایی وجود ندارد. به گفته وزیر ارشاد پیش از این سریالها و فیلمهای متعددی در صداوسیما در ارتباط با شخصیتهای شمس و مولانا ساخته شده است و چنین جنجالهایی هم پیرامون آنها ایجاد نشده است. این اشارهها به سریال «جلالالدین» است که سال ۱۳۸۲ بهوسیله شهرام اسدی ساخته شد و به دوران کودکی مولوی میپرداخت؛ آن روزها هیچ اعتراضی به سریال نشد چون هیچ تبلیغی دربارهی صوفی‌گری در آن دیده نمیشد.
حضور موحد در مست عشق
خبری که تازه از سوی دستاندرکاران فیلم «مست عشق» منتشر شده حاکی از این است که محمدعلی موحد، مولویپژوه، به عنوان مشاور با سازندگان فیلم سینمایی «مست عشق» همکاری میکند. در این خبر آمده: «جلسات مشاوره با محمدعلی موحد در تهران و استانبول برگزار شده و در این جلسات درباره جزئیات پروژه اعم از فیلمنامه و نکات اجرایی با ایشان گفتوگو شده است. آخرین جلسه با موحد در شهریورماه سال جاری در شهر استانبول برگزار شد.» این یعنی که موحد به عنوان پژوهشگر و مولویشناس در استانبول جایی که کارگردان و سرمایهگذاران فیلم حضور دارند با آنها دیدار کرده و او به طور جدی در جریان فیلمنامه و مضمون آن قرار دارد. حالا خیال آن دسته از علاقهمندان به مولانا و اساتید و پژوهشگرانی که درباره او تحقیق و بررسی کردند، نسبت به مضمون و محتوای فیلمنامه راحت شده چون استاد و بزرگ همه آنها به عنوان مشاور در این پروژه حضور دارد و دیگر نگرانی بابت چگونگی پرداخت به مولانا و شمس تبریزی وجود نخواهد داشت. به‌خصوص اینکه موحد در آخرین مراحل قبل از فیلمبرداری هم همراه با کارگردان و نویسنده این فیلم بوده و در جریان نسخه نهایی فیلمنامه این فیلم هم قرار گرفته است.
ماجرای فیلمنامهی کریر چیست
اما انگار حواشی «مست عشق» پایانی ندارد و همچنان باید منتظر جنجال و هیاهوی تازهای درباره این فیلم باشیم. همین دو سه روز پیش گزارشی منتشر شد که ژان کلود کریر فیلمنامهنویس فرانسوی به سفارش و مشاوره حجتالله ایوبی رئیس اسبق سازمان سینمایی فیلمنامهای درباره مولانا نوشته که قرار بوده به عنوان یک پروژه بینالمللی مقابل دوربین برود. محمدعلی موحد هم فیلمنامه این فیلم را خوانده و نظراتی درباره آن داده است. تاکنون خبری درباره این پروژه منتشر نشده بود و بلافاصله بعد از انتشار اخبار «مست عشق» حالا خبر نگارش چنین فیلمنامهای و اینکه حتی کارگردان اسپانیایی قرار بوده این فیلم را مقابل دوربین ببرد، توسط یکی از خبرگزاریها منتشر شده. تهیهکننده این فیلم هشدار داده که فیلمنامه آن وصیتنامه هنری کریر است و این ایده و فیلمنامه به ثبت رسیده است. تهیهکننده این فیلم دستاندرکاران «مست عشق» را به‌طور ضمنی متهم به کپی‌غیرقانونی میکند. او معتقد است چون این فیلمنامه نوشته شده بوده و حدود ده درصد از کار هم پیش رفته است، نباید فیلم دیگری درباره مولانا ساخته شود و این کار بیاخلاقی محض است.
دو کتاب دربارهی مولوی و شمس
در سالهای گذشته کتابهایی درباره مولانا و شمس نوشته شده اما در میان همه اینها دو کتاب «ملت عشق» و «کیمیا خاتون» بیشتر خوانده شده و مورد استقبال قرار گرفته است. «ملت عشق» نام رمانی نوشته الیف شافاک است که در سال ۲۰۱۰ به صورت همزمان به دو زبان انگلیسی و ترکی منتشر شد. این کتاب تاکنون بیش از ۵۰۰ بار در ترکیه تجدید چاپ شده و توانسته رکورد پرفروشترین کتاب تاریخ ترکیه را نیز به دست آورد. ترجمه فارسی آن در مدتی کوتاه، عنوان یکی از پرفروشترین کتابهای بازار کتاب ایران را کسب کرده است. عمده داستان درباره احوالات و ارتباط شمس و مولوی است و کمترین بخش‌های کتاب از زبان این دو شخصیت روایت شده است و سعی شده تا از نگاه و زاویههای گوناگون که همان شخصیتهای دیگر داستان هستند، به این دو نفر پرداخته شود. نویسنده در این کتاب دو داستان و در حقیقت زندگی شخصیتهای دو دوره زمانی مختلف را به موازات هم پیش برده است. دوره اول در حدود ۶۳۹ تا ۶۴۵ قمری حول و حوش زندگی مولانا و شمس میگردد و دوره دوم در سال ۲۰۰۸ و درباره زندگی زنی چهل‌ساله است که به‌تازگی شغل ویراستاری یک کتاب را برعهده گرفته است. همانطور که از نام انگلیسی آن برمیآید، در این کتاب چهل قانون عشق آورده شده که از زبان شمس تبریزی است. از ویژگیهای جالب کتاب این است که در حدود بیست راوی مختلف دارد و در ابتدای هر بخش راوی آن نیز ذکر میشود.
«کیمیا خاتون» کتابی درباره دخترخوانده مولانا به نام کیمیا خاتون است و از طریق کتاب ما با زوایای دیگری از زندگی عارفان بزرگی مانند شمس و مولانا آشنا میشویم. کیمیا خاتون دختر محمد شاه ایرانی و کراخاتون است. کراخاتون بعد از محمد شاه با مولانا ازدواج میکند. مولانا یک سال پیش از این ازدواج همسر خود را از دست داده و دو پسر به نامهای علاءالدین و بهاءالدین دارد. کراخاتون به همراه دو فرزندش کیمیا و شمسالدین به منزلگاه خاندان مولانا میروند… چند سال بعد از این ازدواج است که شمس تبریزی وارد زندگی مولانا میشود و شیخ معروف شهر را از پای درس و مدرسه به مجلس سما و عرفان میبرد…. شمس که بیش از ۶۰ سال سن دارد، عاشق کیمیای نوجوان میشود و او را خواستگاری میکند از این خواستگاری بیشرمانه همه به گریه و زاری میافتند… کیمیا و علاءالدین هم که عاشق هم هستند بسیار پریشان احوال میشوند اما مولانا که مرید شمس است کیمیا را به مردی که بیش از ۵۰ سال از او بزرگتر است، میدهد.
اینها نمونهای از کتابهایی است درباره زندگی مولانا که خوانندگان زیادی داشته و همچنان این کتابها تجدید چاپ میشوند و از آنها استقبال زیادی میشود. پس طبیعی است که اگر قرار است فیلمی درباره این شاعر و عارف پرآوازه ساخته شود، نویسندگان آن گوشه چشمی هم به این دو کتاب که حسابی در ایران و ترکیه طرفدار دارند، داشته باشند و بخشی از داستان خود را مطابق با محتوای این کتابها پیش ببرند.
چه باید کرد
طبیعتا در صورتی که فیلمنامهی «مست عشق» برای دریافت پروانهی ساخت در اختیار سازمان سینمایی قرار بگیرد، آنها مواضع علمای دین را در نظر خواهند گرفت و از منظر آنها مسائل فیلم را بررسی خواهند کرد. شاید لازم است که مدیران سینمایی در گام اول رایزنی با علما را آغاز کنند، یک گفتوگو و تبادل نظر تا ماجراهای «رستاخیز» دوباره شکل نگیرد. «مست عشق» میتواند براساس قوانین کشور ساخته شود بدون اینکه موجب نگرانی مردم و متدینین شود.
