شاهزادگان سعودی نمی گذارند «بن سلمان» پادشاه شوند

سایت بدون -در میان غوغای بین‌المللی که به خاطر قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی به پا شده، سه منبع نزدیک به دیوان سلطنتی عربستان به شرط فاش نشدن هویت‌هایشان به خبرگزاری رویترز گفتند، برخی از شاهزاده‌های تراز اول خاندان آل سعود در تلاش هستند، نگذارند، محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی پس از پدرش به پادشاهی برسد. این تلاش‌ها در حالی است که سخنرانی روز دوشنبه ملک سلمان در جلسه شورای بیعت بار دیگر به ناظران داخلی و بین‌المللی ثابت کرد که محمد بن سلمان علی رغم رسوایی قتل خاشقجی همچنان فرزند محبوب پدر است و پادشاه ۸۲ ساله هیچ قصدی برای تغییر دادن ولیعهد ندارد. ملک سلمان در این سخنرانی که نخستین سخنرانی‌اش پس از قتل خاشقجی بود، هیچ اشاره‌ای به این قتل سیاسی نکرد. بنا بر گزارش خبرگزاری رویترز به نقل از سه منبع آگاه در دیوان سلطنتی عربستان، ده‌ها نفر از شاهزاده‌ها و عموزاده‌های قدرتمند در خاندان آل سعود خواستار تغییر ولیعهد هستند اما از آنجا که ملک سلمان، پادشاه ۸۲ ساله هنوز در قید حیات است، نمی‌توانند اقدامی در این زمینه انجام دهند. بویژه که به یاد دارند، زمانی که ملک سلمان تصمیم گرفت محمد بن سلمان را به جای محمد بن نایف به‌عنوان ولیعهد خود انتخاب کند، مخالفت‌های آنان سودی نبخشید و تنها منجر به کینه محمد بن سلمان و تلاش او برای به حاشیه راندن شورای بیعت شد که به لحاظ قانونی می‌تواند در مسیر پادشاه شدن او سنگ‌اندازی کند.
شورای بیعت؛ آخرین امید شاهزاده‌های سعودی
بنا بر قانون عربستان سعودی، در صورتی که پادشاه فوت کند یا دیگر قادر به حکمرانی نباشد، شورای بیعت متشکل از ۳۴ عضو که در واقع نمایندگان عالی رتبه از خاندان آل سعود (متشکل از چندصد شاهزاده) هستند، برای اتخاذ تصمیم‌های مربوط به جانشین پادشاه صلاحیت دارند و هیچ اجباری ندارند که محمد بن سلمان را به‌عنوان پادشاه جدید معرفی کنند. این شورا اگرچه در سال ۲۰۱۷ به خواسته ملک سلمان مبنی بر ولیعهد شدن محمد بن سلمان تن داد اما این لزوماً به این معنا نیست که پس از مرگ ملک سلمان، پادشاه شدن پسر جوانش را بپذیرد. بویژه که محمد بن سلمان در تلاش برای به حاشیه راندن اعضای این شورا است. اقدام ماه نوامبر ۲۰۱۷ ولیعهد در زندانی کردن شاهزاده‌ها و تجار سعودی به بهانه مبارزه با فساد نیز در واقع با هدف به حاشیه راندن و تحقیر مخالفان خود بود.
منابع سعودی می‌گویند، محمد بن سلمان ارکان قانونی حاکمیت آل سعود را که عمری نزدیک به یک قرن دارد و شامل خاندان سلطنتی، علمای وهابی، قبایل و ثروتمندان است، خراب کرده است و این مسأله به شکل بی‌ثباتی در داخل خاندان سعودی قابل مشاهده است. او همین حالا هم باوجود داغ بودن بحث‌ها بر سر قتل خاشقجی دارد برنامه کاری خود را پیش می‌برد.
شهرت برادر پادشاه در پی رسوایی ولیعهد
گزینه پیشنهادی عموزادگان محمد بن سلمان برای پادشاهی آتی عربستان؛ شاهزاده احمد بن عبدالعزیر، برادر تنی پادشاه کنونی است که ۷۶ سال دارد. یکی از منابع سعودی در این باره گفت، او که تنها برادر تنی در قید حیات پادشاه است حمایت اعضای خاندان آل سعود، سرویس‌های امنیتی عربستان و برخی کشورهای غربی را دارد.
به گفته دو منبع آگاه سعودی، شاهزاده احمد یکی از سه نفری است که در سال ۲۰۱۷ با ولیعهد شدن محمد بن سلمان مخالفت کرد. او در ماه‌های اخیر نیز در جریان سفرهای خارجی ۴۵ روزه خود، در پاسخ به معترضانی که مقابل اقامتگاهش در لندن جمع شده بودند و فریاد «خاندان آل سعود باید سرنگون شود» سر می‌دادند، رهبری عربستان سعودی را مورد انتقاد قرار داد و پس از آن در ماه اکتبر به عربستان بازگشت.
خبرگزاری رویترز برای تکمیل گزارش خود با شاهزاده احمد و نمایندگان او تماس گرفت اما هیچ‌کدام در این باره اظهارنظر نکردند. مقامات در ریاض نیز تقاضاها برای پاسخگویی به موضوع جانشین پادشاه سعودی که پس از قتل خاشقجی داغ شده، را رد کردند. اما عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در تازه‌ترین اظهارنظر خود با طرح این ادعا که ولیعهد نقشی در قتل خاشقجی نداشته است، تأکید کرد، پادشاه و ولیعهد عربستان جزو خطوط قرمز این کشور به شمار می‌روند.
این در حالی است که بنا بر اظهارات منابع سعودی آگاه، در هفته‌های اخیر، برخی مقام‌های ارشد امریکایی به مشاوران سعودی اعلام کرده‌اند که از شاهزاده احمد بن عبدالعزیز که به مدت حدود ۴۰ سال معاون وزیر کشور عربستان بود، برای تکیه زدن بر تاج و تخت پادشاهی حمایت می‌کنند.
این منابع آگاه سعودی گفتند، آنها مطمئن هستند که شاهزاده احمد اگر پادشاه شود، هیچ یک از اصلاحات اقتصادی و اجتماعی انجام شده توسط محمد بن سلمان را تغییر نخواهد داد و به قراردادهای تسلیحاتی موجود متعهد خواهد ماند و علاوه بر اینها اتحاد خاندان آل سعود را که با ولیعهدی محمد بن سلمان دچار شکاف شده، احیا خواهد کرد. بنا بر اظهارات منابع سعودی، مقام‌های امریکایی از محمد بن سلمان تنها به خاطر نقشش در قتل خاشقجی دلسرد نشده‌اند، دلیل دیگر این دلسردی مربوط به تلاش‌های اخیر بن سلمان برای خرید اس ۴۰۰ از روسیه است. محمد بن سلمان در نامه‌ای که ۱۵ ماه مه ‌۲۰۱۸ خطاب به وزارت دفاع نوشته و به رؤیت خبرگزاری رویترز هم رسیده است، از این وزارتخانه خواسته بود که تمرکز خود را بر خریدهای تسلیحاتی و آموزش نحوه استفاده از تسلیحات و تجهیزات جنگی از جمله سیستم موشکی زمین به هوای اس ۴۰۰ روسیه بگذارد.
محمد بن سلمان همچنان گزینه ایده آل ترامپ
با وجود این، یک مقام ارشد امریکایی گفت، به رغم فشارهای قانونگذاران امریکایی و ارزیابی سیا مبنی بر اینکه صادرکننده فرمان مرگ خاشقجی محمد بن سلمان بوده است، کاخ سفید و شخص دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا هیچ عجله‌ای برای کنار گذاشتن ولیعهد سعودی و جایگزین کردن او با فرد دیگری ندارد. ترامپ روز شنبه ارزیابی سیا درباره نقش ولیعهد سعودی در قتل خاشقجی را «بسیار ناپخته» و مقدماتی اما «محتمل» دانست و گفت، روز سه‌شنبه (دیروز) یک گزارش کامل در این باره از سیا دریافت خواهد کرد. ترامپ و دامادش جارد کوشنر روابط شخصی عمیقی با محمد بن سلمان دارند. با وجود این، برخی تحلیلگران همچنان پیش‌بینی می‌کنند، ترامپ پس از دریافت گزارش کامل سیا و قانع شدن درباره نقش بن سلمان در قتل خاشقجی به یکباره نظر خود را درباره او عوض کند. کاخ سفید هم در روزهای اخیر از اظهارنظر در این باره امتناع می‌کند.